مدیر مرکز تخصصی مهدویت:
هدف زیارت؛ پیوند زائر با ولی خدا است
مدیر مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم اظهار کرد: مسئله زیارت امروزه در میان برخی افراد با هدف کسب حاجت گره خورده و به نوعی به عنوان اصل اساسی زیارت شده است، در حالی که غایت اصلی زیارت پیوند زدن خود با شخص مورد زیارت به عنوان ولی خداست.
حجت الاسلام و المسلمين مجتبي كلباسي، مدير مركز تخصصي مهدويت در گفتوگو با خبرنگار پايگاه اطلاع رساني حج درباره راهكارهاي نهادينه كردن فرهنگ زيارت گفت: مقوله فرهنگ، كاري منفصل و مقطعي نيست كه بتوان آن را در يك برهه اي ايجاد كرد و بعد هم به فراموشي سپرد، فرهنگ مجموعه تفكرات و روشها و برخوردها است و محدود به زمان زيارت عتبات يا مكه نيست.
نبايد صرفا به زور قانون زائر را همراه كنيم
مدير مركز تخصصي مهدويت با تأكيد بر اينكه فرهنگ زائر برايند فرهنگ عمومي جامعه است، تصريح كرد: زائر هر آنچه در مجموعه فرهنگي جامعه برايش راسخ و به اصطلاح سبك شده است را پياده ميكند و اگر ملاحظاتي هم در زمان زيارت داشته باشد مقطعي بوده و حتي گاهي آسيب آن بيشتر از نفعش است.
وي با بيان نمونه اي در اين باره افزود: فرض كنيم شخصي در كشور تقيد به پوشيدن چادر نداشته و وضعيت ظاهري مناسبي هم ندارد، اما بنا به شرايط حاكم در سفر زيارتي بطور مقطعي از حجاب چادر استفاده ميكند، و در خيلي از موارد استفاده كردن او از چادر خيلي بدتر از وضعيت معموليش را به نمايش ميگذارد؛ لذا از اين جهت فرهنگ چيزي نيست كه بتوان در يكي دو جلسه آن را تفهيم و عملياتي كرد.
اين روحاني كاروانهاي حج و عمره در تبيين يك راهكار مقطعي در اين راستا اذعان كرد: براي فرهنگ سازي در شرايط مقطعي زيارت موثرترين كار، نحوه رفتار روحاني كاروان و حتي مدير كاروان است، اگر فعاليت روحاني كاروان صرفا گفتار باشد اين كم اثرترين كار است، اما اگر يك روحاني بتواند جايگاه خودش را به درستي و خوب تبيين كند اين عمل اثرگذارترين كار است؛ منظور از تبيين جايگاه، جايگاه اعتباري روحاني كاروان نيست بلكه آن جايگاه حقيقي به عنوان يك مرجع ديني است (البته منظور مرجع تقليد نيست) يعني زائر اين را در روحاني كاروان ببيند كه ميتواند در تمامي امور بر او تكيه كند اگر چنين مرجعيتي ايجاد شود در تقويت بعد فرهنگي و معنوي زيارت بسيار اثر گذار است.
حجت الاسلام كلباسي افزود: متأسفانه در برخي موارد ديده ميشود كه روحاني يا مدير كاروان به شكل ضربتي عمل ميكنند؛ مثلا بطور مستقيم و صريح و زننده ميگويد اگر حجاب نداري اصلا نبايد به اين سفر پا بگذاري، مسئله درست است اما روش گفتن آن اين نيست، اين نوع برخوردها ضديت ايجاد ميكند و باعث موضع گيري ميشود و نبايد صرفا به زور قانون زائر را همراه كنيم؛ به عبارت ديگر روحاني و مدير عجول، زائر عجول به بار ميآورند و خيلي بر فرهنگ كاروان اثرگذار هستند.
برخورد غير مستقيم سبب منضبط شدن زائر ميشود
مدير مركز تخصصي مهدويت حوزه علميه قم با بيان اينكه نحوه تعامل خاص و برخورد غير مستقيم سبب منضبط شدن زائر ميشود، بيان كرد: مردم اگر روحاني را مستغني ببينند خيلي زود جذب او ميشوند، منظورم از استغنا را با يك مثال بيان ميكنم؛ يكي از وظايف روحانيون كاروانها بيان مسئله وجوهات شرعي براي زائران خصوصا عمره و تمتع است كه حسابشان صاف شود، اما بيان اين مسئله ميتواند نتايج مختلف مثبت و منفي داشته باشد و بيان آن نياز به هنر خاص روحاني دارد كه به نوعي برداشت نشود كه خود را زير سوال ببرد.
حجت الاسلام كلباسي ضمن تأكيد بر اين مفهوم كه فرهنگ زيارت تابعي از فرهنگ عمومي جامعه است و خصوصا در حج قابليت اصلاح برخي از اين ضد فرهنگهاي جاري در فرهنگ عمومي هست، اظهار كرد: يكي از سرفصلهاي فرهنگي جامعه خود زيارت است و فرهنگ خوب و مناسب است كه در بين افراد جامعه جاري است و قوت هم دارد از زيارت كعبه گرفته تا امامزادههاي محلي اشخاص، ميتوان با تبيين و نمايش دادن زيباييهاي اين فرهنگ مناسب آن را قوت بخشيد با ساخت فيلم، نگارش كتاب، ورود به كتب درسي و… ميتوان در اين مسير گام برداشت.
تعريف زائر از زيارت را اصلاح كنيم
وي در پاسخ به اين سوال كه مهم اين است كه از زيارت چگونه در تقويت ارزشهاي فرهنگي بهره مند شويم؟ تشريح كرد: اولين كاري كه بايد انجام پذيرد و خيلي مهم است زدودن خرافات از فرهنگ زيارت است و اشتباهاتي كه در مسئله زيارت وارد شده است، بايد تبيين كنيم نحوه صحيح زيارت چيست؟ فلسفه آن چيست؟ معاني اين عبارات كه به زبان ميآوريم چيست و چه هدفي را دنبال ميكند؟ اين كلمات طواف، سعي، عرفات، مني و… چه معنايي دارد چه فلسفه اي را دنبال ميكند.
اين روحاني كاروانهاي حج و عمره، عبور از پوسته مناسك عمره، حج و زيارت را لازم دانست و افزود: بايد به هسته توجه شود، اما بيشتر و خيلي بيش از اندازه لزوم در پوسته تمركز كرديم و به هسته توجه چنداني نداريم، الآن بيشتر زوار با نگاه كسب حاجات به زيارت توجه دارند، اما غايت زيارت اين نيست و مفهوم معناي اصلي زيارت اين نيست بلكه كسب حاجات يك بخش جنبي از زيارت است، تكيه بر اين مسائل و منظم كردن آن و تبديل اينها به توشه معنوي و درسي زوار خيلي مهم است.