امروز پیامبر و بنی هاشم محاصره شدند
امروز یکشنبه اول محرم، مصادف است با محاصره شدن پیامبر (ص) و بنی هاشم در شعب ابی طالب در سال هفتم بعثت.
به گزارش سرويس انديشه پايگاه اطلاع رساني حج،مشركان مكه، به ويژه قريشيان كه بيشترين نفوذ و موقعيت اجتماعي و اقتصادي اين شهر مهم زيارتي و عبادي را بر عهده داشتند، دشمني‌هاي فراواني با ظهور اسلام و شخص پيامبر اكرم (ص) نموده و زندگي مسلمانان را بسيار سخت و توان فرسا كردند.
بدين جهت، پيامبر خدا (ص) ناچار شد گروهي از مسلمانان را به كشور حبشه، در آن سوي درياي سرخ (بحر احمر) اعزام كند، تا در پناه نجاشي، سلطان بي‌آزار و رعيت پرور آن قرار گيرند و از آزار و اذيت‌هاي قريشيان در امان مانند.
هر چه بر تعداد مسلمانان افزوده و زمينه هدايت آنان فراهم مي‌گرديد، بغض و كينه مشركان افزوده مي‌شد. به خصوص آن‌گاه كه حضرت حمزة بن عبدالمطلب و حضرت ابوطالب بن عبدالمطلب، دو تن از عموهاي معروف پيامبر (ص) كه داراي شهرت، اعتبار و قدرت بودند، به آن حضرت ايمان آورده و پشتيباني وي را به طور رسمي و علني بر عهده گرفتند، دهشت بزرگي مشركان قريش را فرا گرفت و آنان را براي حفظ قدرت و شوكت شيطاني خويش به عكس العمل‌هاي ناجوانمردانه واداشت.
سران قريش در نشستي، در «دارالندوه»] مجلس أعيان قريش [موقعيت قوم و قبيله خويش و گسترش روز افزون اسلام را مورد بحث و بررسي قرار داده و سرانجام تصميم به محاصره اقتصادي و اجتماعي پيامبر (ص) و پشتيبانان و پيروانش گرفتند. آنان، پيمان نامه‌اي به خط «منصور بن عكرمه» و امضاي صاحب نفوذان و ريش سفيدان طايفه‌ها و قبيله‌هاي مهم مكه نوشتند و آن را در داخل خانه خدا] كعبه معظمه [آويختند و سوگند ياد كردند كه تا از پاي در آوردن پيامبر (ص) و يارانش، به آن پاي بند باشند.
مضمون پيمان نامه ظالمانه قريش به شرح ذيل بود:
۱- هر گونه معاشرت با مسلمانان و ارتباط با پيامبر (ص) ممنوع است.
۲- خريد و فروش كالا و مواد غذايي و هر گونه معاملات اقتصادي با آنان ممنوع است.
۳- در تمام رويداد‌ها، بايد از مخالفان اسلام و دشمنان رسول خدا (ص) پشتيباني گردد.
قريش متعصب، با انعقاد اين پيمان نامه، مسلمانان و حاميان آنان را كاملا منزوي كرده و آنان را در تحت فشار اقتصادي و اجتماعي قرار دادند و خطري جدّي براي رسول خدا (ص) به وجود آوردند.
حضرت ابوطالب (ع)، عموي پيامبر خدا (ص) كه سيادت و بزرگي طايفه بني هاشم و اولاد و احفاد عبدالمطلب (ع) را بر عهده داشت، از پيمان نامه ننگين قريش ناراحت و شگفت زده شد و ماندن در مكه را به مصلحت پيامبر (ص) و مسلمانان و حاميانشان ندانست و به ناچار دستور داد كه تمامي فرزندان عبدالمطلب و نوادگان وي و افراد طايفه بني هاشم براي حفظ جان رسول خدا (ص) و در امان ماندن از كيد و كين قريش، از مكه خارج شده و در شِعبي كه در ميان بلندي‌هاي اطراف مكه قرار داشت، نقل مكان كنند.
تمامي بني هاشم و فرزندان عبدالمطلب، چه آناني كه مسلمان شده و چه آناني كه هنوز توفيق اسلام و ايمان نيافته بودند، فرمان ابوطالب (ع) را گردن نهاده و از مكه به شعب، كه بعد‌ها به شعب ابي طالب (ع) معروف گرديد، نقل مكان كرده و با برپايي چادر و خيمه‌هاي عربي، زندگي جديدي را آغاز كردند. در ميان آنان، تنها ابولهب (يكي از عموهاي پيامبر ص) با آنان مخالفت ورزيد و با قريش همراه و هم داستان شد و در مكه باقي ماند و راه خود را از ساير بني هاشم جدا كرد. وي تا آخر عمر، بر كفر و شرك خود باقي ماند و سوره‌اي از قرآن مجيد در نكوهش او و همسرش نازل گرديد (۱) و سرانجام با خواري و پستي تمام در مكه به هلاكت رسيد.
بني هاشم، به مدت سه سال در آن درّه خشك، با نهايت عسرت و تنگدستي به سر بردند و جز در ايّام حج و ماه‌هاي حرام كه در سراسر حجاز و جزيرة العرب آتش بس و امنيت نسبي بر قرار بود، نمي‌توانستند از آن شعب خارج شده و با ديگران ارتباط و رابطه‌اي داشته باشند.
در اين مدت، پيامبر (ص) و همسرش خديجه كبري (س) تمامي دارايي‌هاي خود را از دست دادند، ولي به راه خويش ادامه داده و در برابر ناجوانمردي‌هاي قريش، مقاومت نمودند.
سرانجام جبرئيل امين به پيامبر (ص) وحي نمود كه موريانه‌اي، پيمان نامه قريش را جويده و آن را از بين برده است.
پيامبر (ص) اين خبر آسماني و مسرت بخش را به اطلاع عمويش ابوطالب (ع) رسانيد و ابوطالب (ع) با خوش حالي از شعب خارج شد و به سوي سران قريش رفت و خبر غيبي برادرزاده‌اش را به اطلاع آنان رسانيد و آنان را بهت زده كرد.
سران قريش گفتند: اگر برادرزاده‌ات راست گفته باشد، ما از آن عهدنامه چشم پوشي كرده و به دشمني با او پايان مي‌دهيم.
آنان، در كعبه را گشوده و پيمان نامه را باز كردند، ولي همان طوري كه رسول خدا (ص) خبر داده بود، جز كلمه «بسمك اللّهم» چيزي از آن باقي نماند و همه صحيفه را موريانه خورده بود. اين أمر، موجب اختلاف و دو دستگي سران قريش شد.
عده‌اي بر ادامه دشمني اصرار ورزيده و عده‌اي اظهار پشيماني نمودند، ولي به هر حال، آن پيمان نامه را ملغي كردند و طايفه خوش نام بني هاشم و مسلمانان صبور، پس از سه سال تحمل رنج و سختي، به رهبري پيامبر (ص) از شعب بيرون آمده و راهي خانه و منازل خود شدند. (۲)
۱- سوره مَسَد، كه يكصد و يازدهمين سوره قرآن مجيد است.
۲- نك: إعلام الوري (علامه طبرسي)، ترجمه عزيز الله عطاردي، ص ۷۱؛ تاريخ ابن خلدون، ج۱، ص ۳۹۷؛ فروغ ابديت (جعفر سبحاني)، ج۱، ص ۳۵۱