تحلیل آموزه امامت در زیارت‌نامه اربعین
شماره هفتم فصلنامه معارف حسینی در یکی از مقالات منتشره به تحلیل آموزه امامت در زیارت‌نامه اربعین پرداخته است.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، فصلنامه «پژوهشنامه معارف حسيني» به صاحب امتيازي و مديرمسئولي محمدحسين مرداني‌نوكنده و سردبيري سيدمحمد كاظمي‌طباطبائي شماره ۷ خود مربوط به پائيز سال ۹۶ را منتشر كرده است.
در آخرين شماره اين فصلنامه مي‌خوانيم: «تحليل آموزه امامت در زيارت‌نامه اربعين» نوشته محمد رنجبر‌حسيني و نجمه صنعتيان، «تاملي در منابع و تاريخ‌نگاري عاشورا در دو قرن نخستين اسلامي» نگاشته سينا ميرشاهي، «تبيين اعلام جغرافيايي مسير كاروان حسيني با تاكيد بر كتاب ارشاد شيخ مفيد (ره)» تاليف حسن فضل، دكتر اردشير اسدبيگي، دكتر محمود دامغاني، «جايگاه امام حسين(ع) در تفاسير دانشمندان اهل سنت»، نوشته محمد اسماعيل عبدالهي، محمد كرمي‌نيا، «قيام امام حسين (ع)، اهداف و انگيزه‌هاي آن»، بابك هاديان حيدري، «نقش كوفيان در شكل‌گيري واقعه كربلا از منظر شعر فارسي و عربي» نگاشته ناصر قاسمي، حميد رهي و «نكته‌هايي از معارف حسيني». با توجه به قرار داشتن در آستانه اربعين حسيني، به ارائه گزارشي از مقاله «تحليل آموزه امامت در زيارت‌نامه اربعين» نوشته محمد رنجبر‌حسيني و نجمه صنعتيان مي‌پردازيم كه در پي مي‌آيد:
مولفين با استفاده از كليدواژگان «زيارت‌نامه اربعين، حجت‌الهي، وصي، ولي، شرافت نسبي و عصمت» تلاش كرده‌اند تا به تحليل آموزه امامت در زيارت‌نامه اربعين بپردازند. ايشان در چكيده مقاله خود نوشته‌اند: يكي از زيارت‌نامه‌هاي معتبر در زيارت امام حسين(ع)، زيارت‌نامه اربعين آن حضرت است كه در روز اربعين خواندن آن بسيار سفارش شده تا جايي كه طبق روايت امام حسن عسكري(ع) يكي از علامت‌هاي مومن، زيارت امام حسين(ع) در روز اربعين شمرده شده است. اين زيارت‌نامه گنجينه‌اي ناب در باب شناخت آموزه امامت ولايت است. در اين نوشتار برآنيم تا با تحليل فرازهايي از اين زيارت‌نامه، اين آموزه شيعي-يعني اعتقاد به امام به عنوان حجت خداوند بر خلقش- و اوصاف ويژگي‌هاي او را بازشناسيم.
اين مقاله پس از مقدمه، متن زيارت‌نامه را آورده و سپس به شرح مفاهيمي مانند امامت، زيارت اربعين پرداخته و فرازهايي منتخب از اين زيارت را تحليل كرده و در پايان نتيجه‌گيري كرده است. فرازهاي منتخبي كه مولفان تحليل كرده‌اند عبارت است از امام حجت خداوند بر بندگان، برگزيده بودن امام، ولادت پاك و اصالت خانواده و رجعت امام.
نويسندگان در تحليل فرازهاي منتخب و ذيل عناوين مطروحه، عمده بحث خود را مطرح كرده است. از نظر نويسندگان يكي از اوصاف امام معصوم كه در زيارت اربعين آمده حجت بودن امام براي اهل دنياست. در متون روايي شيعي، پيامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) همه از مفهوم «حجت الله» براي تببين و توصيف حقيقت مقام امامت استفاده كرده‌اند. در توضيح چگونگي حجت بودن امام بعضي بر اين عقيده‌اند كه چون حجت در اصطلاح به چيزي گفته مي‌شود كه هر يك از دو طرف دعوا براي اثبات مدعاي خويش آن را اقامه و به آن احتجاج مي‌كنند؛ خواه مربوط به بحث و مناظره علمي يا حتي مربوط به عمل باشد. طبق روايات، زمين هيچ‌گاه از حجتهاي الهي خالي نخواهد شد و اين حجتهاي الهي، خلفاي الهي و جانشينان پيامبرانند.
رنجبر‌حسيني و صنعتيان در ذيل بحث «امام حجت خداوند بر بندگان» نتيجه گرفته‌اند كه در زيارت امام حسين(ع) و ساير امامان معصوم(ع) به حجتهاي الهي بر همه اهل زمين و مردمان سلام مي‌نماييم و آن بزرگواران را طرف خطاب قرار مي‌دهيم. نكته ديگر اين كه اگر در زيارت عاشورا مصيبت شهادت امام حسين(ع)، بزرگ‌ترين مصيبت شمرده شده است، به اين دليل است كه حجت خدا بر خلقش در صحراي كربلا به شهادت مي‌رسد و اهل بيت او را به اسيري مي‌برند. پس جا دارد اهل آسمان‌ها و زمين بر اين مصيبت گريه و مويه كنند.
نويسندگان در بخش ديگري از مقاله ادامه داده‌اند، نتيجه‌اي كه از بخشي از زيارت‌نامه اربعين و ساير روايات هم خانواده و كلام بزرگان حاصل مي‌شود اين است كه امام حسين(ع) همانند ديگر حجتهاي الهي از پاك بودن ولادت و اصالت خانواده برخوردار است. تا جايي كه حضرت در مورد مختلف به اين فضل خود اشاره مي‌كند. بعد از ايشان هم اهل بيت ايشان مانند حضرت زينب(س) و امام سجاد(ع) در مناظرات و احتجاجات خود با دستگاه اموي به اين ويژگي امام حسين(ع) و خاندانش استناد مي‌نمايند.
به گزارش ايكنا، در نتيجه‌گيري اين مقاله مي‌خوانيم: آموزه امامت منصوص يكي از اعتقادات شيعه اثني‌عشري است. در اين اعتقاد امام كسي است كه از سوي خداوند عهده‌دار هدايت مردم و تببين دين الهي است. اين امام داراي اوصاف و ويژگي‌هايي است كه او را از ساير مردم ممتاز مي‌كند. شناخت اين اوصاف از رهگذر توصيفاتي است كه خود امام معصوم از اين مقام و جايگاه داشته‌اند. از مهم‌ترين منابع اين توصيف‌ها زيارت‌نامه‌هاي معتبر و ماثوره است. اين زيارت‌نامه‌هاي اهل بيت(ع) به نوعي دايره‌المعارف شيعي محسوب مي‌شوند كه حاوي معارف ناب شيعي در حوزه امامت در قالب زيارات و خطابات هستند. يكي از اين زيارت‌نامه‌ها، زيارت امام حسن(ع) در روز اربعين است كه از زيارت‌نامه‌هاي معتبر است. پس از تحليل فرازهاي منتخبي از اين زيارت‌نامه پيرامون آموزه امامت به دست آمد: امام معصوم حجت‌الهي بر همه خلايق است و زمين هيچ‌گاه از حجت الهي خالي نخواهد ماند. اين حجتهاي الهي برگزيده خداوند هستند تا با اوصافي همانند: علم، حكمت و عصمت خاص چراغ هدايت مردم باشند و آن‌ها را از جهالت و ناداني برهانند. امامان معصوم ميوه و ثمره شجره طيبه نبوت هستند كه ولادتي پاك داشته‌اند و اجداد و پدران آن‌ها را از هر بدنامي و زشتي و پليدي كه موجب نفرت مردم شود، به دور هستند. امامان معصوم بر اساس تصريح زيارات متعدد و اسير روايات نقل شده در منابع روايي معتبر، در زمره رجعت‌كنندگان هستند. از بين روايات، روايات رجعت امام حسين(ع) بيشترين حجم روايي را به خود اختصاص داده است.