زینب (س) بزرگترین شاهد صحنه کربلا

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، امروز نگاه به ماجراي كاروان حسيني از منظر رشد در ارتفاعات بندگي و قرب الهي كم رنگ شده است در حالي كه در فرهنگ ديني و قرآني موضوعي پررنگ و بسيار قابل توجه است. به مناسبت ايام تولد حضرت زينب (س) كه هم يكي از بهترين رشديافتگان حسيني و هم شاهد و رسانه مهم در انتقال مفاهيم كاروان حسيني مي باشند گفتگويي با حجت الاسلام والمسلمين زماني، مشاور نماينده ولي فقيه در امور حج و زيارت، انجام داديم. در ادامه تبيين اين محقق علوم ديني از نگاه توام با رشد به كاروان حسيني و جايگاه حضرت زينب (س) به عنوان شاهد كربلا آمده است.
تفاوت مفهوم رشد و پيشرفت انسان در غرب و اسلام چيست؟ غرب پيشرفت را در سطح دنيا و ماديات تعريف مي كند، اين تعريف به جامعه ما هم سرايت كرده است. اما اسلام رشد را در مفاهيمي مطرح مي كند كه مادي نيستند بلكه حاكي از رشدهاي ارتفاعي مي باشند؛ مثلاٌ مؤمنين، متقين، حنفاء، ابرار و ... . اينها حاكي از رشد انسان ها در مفاهيم غيرمادي است. اين درجات رشد در دنيا زياد مشخص نيست، جلوه و اثر اين گونه رشد بيشتر در آخرت خود را نشان مي دهد. به زبان ديگر اسلام فضاي سه بعدي براي رشد مطرح مي كند كه مهم ترين وجه آن رشد در ارتفاعات بالاي عالم است البته پيشرفت ها و نعمات دنيا هم به تبعه رشد در ارتفاعات ممكن است عطا شود.
در كاروان حسيني به عنوان مدل جامعۀ مطلوب، رشد انسان ها چگونه است؟ رشد در ارتفاعات در كاروان حسيني به عنوان يك جامعه حول امام خيلي پررنگ است. ببينيد در ابتداي حركت ياران دلبستگي هاي دنيا را رها مي كنند، در واقع فداي امام(ع) مي كنند و همراه امام(ع) مي شوند. امام حسين(ع) در همان ابتداي حركت مي فرمايند "من كان فينا باذلا مهجته و موطنا علي لقاء الله نفسه فليرحل معنا"(هر كس كه جان خويش را مي تواند فدا كند و تقرب و لقاء الهي مقصدش باشد پس كوچ كند و ما را همراهي نمايد).
بدين ترتيب اوجي با عنوان توطن در لقاءالله را براي ياوران خود مطرح مي كنند. اين صحبت ما جاي تبيين لقاءالله نيست اما نكته جالب اين است كه امام (ع) اين بزرگواران را در همين دنيا به اين موقعيت مي رسانند يعني يك رشد عالي و ويژه.
حضرت زينب (س) در اين كاروان چه جايگاهي دارد و چه وظيفه اي بر عهده ايشان است؟ وظايف و جايگاه حضرت زينب (س) زياد است، اما يكي از موضوعاتي كه جلب توجه مي كند اين است كه ايشان مفاهيم كاروان حسيني را براي ديگران تبيين مي كنند، به نوعي نقش رسانه را دارند. اما رسانه اي كه خود از جنس كاروان است، نه يك ناظر بيروني. در جلسات مختلفي كه بعد كربلا پيش مي آيد عالمانه، با فهم عميق و شجاعانه موضوع را مطرح و تببين مي فرمايند.
ببينيد ايشان از كودكي همراه امام حسين(ع) هستند، شاهد موضوعات و اتفاقات هستند. خودشان چنان تأمل و دقتي در ماجرا دارند كه موضوع كاروان حسيني را محور زندگي خود قرار مي دهند، حتي در ازدواج هم همراهي با امام حسين (ع) را شرط مي كنند. پس ايشان به دليل رصد امام حسين از ابتدا و سعي در همراهي عالمانه و فهيمانه با ايشان علم ويژه و فهم كاملي نسبت به ماجرا دارند چنان كه امام سجاد (ع) بر اين موضوع صحه مي گذارند « يَا عَمَّة أنتِ بِحَمدِلله عَالِمَة غَيرَ مُعَلّمَة وَ فَهمه غَير مُفَهّمه»(عمه جان! الحمدلله شما دانشمندي استاد نديده و انديشمندي بدون استاد هستيد).
علم، همراهي از ابتدا تا انتهاي ماجرا، جايگاه شاهد بودن ايشان را تقويت مي كند. جمله معروف ايشان كه مي فرمايند «ما رَاَيْتُ اِلاّ جَميلا» هم همين موضوع را تأييد مي كند. قرار گرفتن ايشان در نقطه رصد واقعه يعني تل زينبيه باز هم همين موضوع را تأييد مي كند. ايشان ظرفيت فهم، علم و شاهد بودن ماجراي كربلا را دارند.
اما نكته مهم ديگر اين است كه آنچه دريافت مي كنند جز زيبايي نيست. اين نشان مي دهد ايشان جنبه هاي بالايي كربلا را رصد كرده اند وگرنه مصيبت كربلا بسيار عظيم است، آنچه زيبا هست باب ها و موضوعاتي است كه بواسطه حركت امام حسين (ع) در جريان كربلا براي بشريت باز مي شود.
مي توانيد مثالي بزنيد؟ بله يكي از مثال هاي مهم و روايي اين ماجرا امتداد امامت در ذريه امام حسين (ع) تا امام زمان (عج) بواسطه شهادت حسين بن علي است كه در حديث مطرح شده است. با شهادت ايشان باب امامت باز مي ماند و اين يكي از زيبايي هاي ماجراي امام حسين است. يكي ديگر از زيبايي ها همان ماجراي رشد ياران تا مقامات بسيار بالاست، اين واقعا عجيب، عظيم و زيباست. زينب شاهد اين ماجراست و به دليل شهود اين نوع موضوعات عظيم و در نهايت زيبايي است كه مي فرمايند «ما رَاَيْتُ اِلاّ جَميلا».
شاهد در قرآن چه جايگاهي دارد؟ در نظام خداوندي شاهد بودن جايگاه پا اهميت و بالايي دارد كه چند مورد را عرض مي كنم. در سوره احزاب آيه 45 مي فرمايد: يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذيراً - پيامبر بدرستي كه ما تو را به عنوان شاهد، مبشر و نذير فرستاديم. از طرفي رسالت ايشان براي همه خلائق است بنابراين ايشان بزرگ شاهد بر همه خلق هستند.
موضوع ديگر اينكه خداوند همه انبياء (عليهم السلام) را به شهادت مي گيرند، در آيه 81 سوره آل عمران در انتهاي ماجراي ميثاق انبياء براي ايمان و نصرت رسول الله (ص) آمده است: أَنَا مَعَكُمْ مِنَ الشَّاهِدينَ بدين ترتيب همه انبياء شاهد يك ماجرا گرفته مي شوند.
از طرف ديگر در آياتي از قرآن شاهد بودن به عنوان يك آرزو و هدف از طرف مؤمنان تربيت شده مطرح شده است. چنان كه از قول حواريون خاص عيسي (ع) در دو آيه آرزوي فَاكْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدينَ مطرح شده است.
با اين مرور كلي بايد بگوييم شاهد بودن در موضوعات الهي، به استناد قرآن جايگاهي رفيع دارد و مورد آرزوي خوبان است. حال حضرت زينب(س) وظيفه شاهد بودن خود را چگونه انجام دادند؟ شهادت و گواه براي يك حادثه به بزرگي همه تاريخ، انساني پاك باخته، رشيده و تربيت شدۀ رسول الله(ص)، اميرالمؤمنين(ع) و حسنين(عليهماالسلام) مي خواهد؛ لذا آنچه او گفته است و بر آن شهادت داده است محدثان و مورخان با تمام وجود پذيرفته اند. او عقيله اي بود كه بر همه مشكلات، عواطف و احساسات غالب بود. جنس آرامش حضرت زينب (س) در صحنه ها از همان جنس آرامش ياران اباعبدالله( ع) در شب عاشوراست.
به دليل همين جايگاه است كه رسول الله(ص) او را زينب ناميد و بعد هم به زينب كبري ملقب گرديد.حضرت زينب (س) اخت الشهيد، ام الشهيد، بنت الشهيد، بنت الشهيده، عمه الشهيد، خاله الشهيد مي باشند كه در تاريخ چنين شخصيتي منحصر بفرد است و فراتر از همه اينها او شاهد صحنه كربلاست.
شاهد كربلا بايد از رشد بالايي برخوردار و تربيت شده باشد، علاوه بر اين از جنس ماجرا باشد و نسبت به جوانب مختلف آن علم داشته باشد. بنابراين حضرت زينب (س) علاوه بر جنبه مادي كربلا كه اشراف كامل دارند بايد شاهد جنبه هاي بالاتر كربلا هم باشند، شاهد تربيت و رشد ياران، شاهد برزخ ماجرا، شاهد حضور خوبان عالم در كربلا، شاهد توطن خوبان در لقاءالله. ايشان در پايان هم نتيجه شاهد بودن خود را اعلام مي كنند «مَا رَأَيْتُ‏ إِلَّا جَمِيلا».