حج یکی از پنج پایه دین اسلام

به گزارش خبرنگار اعزامي پايگاه اطلاع رساني حج از كربلاي معلي ،حج يعني قصد بندگي. براي حج معاني مختلفي در لغت بيان شده؛ همانند: قصد، فراواني قصد به‌سوي كسي كه بزرگ داشته مي‌شود، زيارت و به ديدار آمدن، يعني آهنگ توجه به بيت‌الله، يعني عزم زيارت صاحب كبريا و عظمت، يعني همتي دوباره و صدباره براي فرمان‌بري پروردگار. كسي كه بار اين كوچ مي‌بندد، در حقيقت قصد دارد به يكي از مهم‌ترين عبادات اقدام كند. مطابق فرمايش صاحب دين، اسلام بر پنج پايه بنا گرديده است و يكي از آن‌ها حج گزاردن است. امام باقر (ع): «اسلام بر ۵ پايه بنا شده است؛ بر نماز و زكات و روزه و حج و ولايت و به هيچ‌چيز ندا داده نشده آن‌گونه كه به ولايت تأكيد شده است.» به‌عبارت‌ديگر، هيچ‌يك از تكاليف به‌اندازه‌ ولايت امامان دوازده‌گانه مهم نيست. يك‎يك اعمالي كه در طول اين سياحت معنوي و الهي انجام مي‌دهيم، رمزها و رازها در پس خود دارند.
بسياري از اين اسرار از دسترس چشمان ادراك ما به دورند. به‌اين‌ترتيب، بيان ناطق وحي و ائمه هدي (ع) بايد پرده از آن‎ها بردارد. يكايك آمدورفت‌ها و مشقت‌ها در پس خود همان روحي را دارند كه در كالبد هر عبادت ديگري دميده گشته است. اين هويت، تذلل و خاكساري بر آستان آسماني پروردگار است. فرمان‌هاي الهي، در اين زمينه از طريق دين به بندگان ابلاغ مي‌شود. آنان، سر به زير افكنده، آن‌ها را بر چشم مي‌گذارند. بي‌چون‌وچرا و با رغبت و شوق فرمان‌بري مي‌كنند. مي‌دانند خدايشان همان نعمت‎دهنده‌اي است كه شكر او، در گوش سپردن به دستور اوست. مي‌دانند او همان محبوبي است كه ابراز محبت به او، در طاعت اوست. معتقدند او همان مقصودي است كه وصل او و قرب به او، در تعبد برابر اوست. افزون بر اين وقتي درمي‌يابند كه پروردگار از فيض و تفضل خود بهره‌ورشان ساخته، رغبتشان به بندگي برانگيخته مي‌شود. آنان مي‌يابند كه خداوند بر سر مائده‌ عنايات خود دعوتشان كرده است. به همين خاطر سراپا اشتياق و سراسر شور مي‌شوند تا اين راه را پي‌ گيرند. همين است كه زيارت بيت‌الله و به جاي آوردن اعمال حج براي اهل حقيقت خاطره‌اي به‌يادماندني و توفيقي دوست‌داشتني است. دستان دعايشان در بهترين مواقع و مواضع استجابت دعا، اين ديدار و زيارت را مي‌طلبد.
در لسان دين الهي، به‌عنوان يكي از آثار حج و عمره، رفع فقر و فراواني روزي ذكر شده است. حج از آن دست كارهايي است كه هر چه انسان بيشتر رود، بيشتر به دست مي‌آورد.
پروردگار از روي لطف و مهرباني چه در دنيا و چه در آخرت، آغوش به روي حج‌گزاران مي‌گشايد. كريمانه و بزرگوارانه دربرشان مي‌گيرد. آنان را از بهترين هدايا بهره‌ور مي‌كند. در اين ميان، مي‌توان احسان بي‌پايان الهي را در دو موضع دنيا و آخرت نگريست كه به ذكر برخي از آن‌ها مي‌پردازيم:
برخي آثار دنيوي حج و عمره
رفع فقر و فراواني روزي
در لسان دين الهي، به‌عنوان يكي از آثار حج و عمره، رفع فقر و فراواني روزي ذكر شده است. حج از آن دست كارهايي است كه هر چه انسان بيشتر رود، بيشتر به دست مي‌آورد. افراد بسياري هستند كه در پي رفتن به حج، فقرشان از بين رفته و مشكلات مالي‌شان كمرنگ و محو شده است. اين تجربه را روايات متعدد تائيد مي‌كنند.
امام صادق (ع) فرمودند: «حج و عمره گزاردن، فقر و گناهان را مي‌زدايند؛ همانگونه كه ابزار دميدن آهنگر سرباره مذاب را مي‌برد.»
وقتي آهنگر به آهن مذاب مي‌دمد، سرباره‌ها و ناخالصي‌هاي آن به سرعت به كنار مي‌روند. در نهايت مذابِ سَره و خالص بر جاي مي‌ماند. در اين روايت حج و عمره را به ابزار اين دميدن همانند نموده‌اند. فلاكت فقر و آلودگي گناهان را نيز به سرباره‌هاي آهن مذاب تشبيه كرده‌اند. اين عبادت پر قدر، بي‌نوايي دنياي فرد را به سرعت از ميان مي‌برند. نكبت گناهان را هم از او مي‌زدايند و مايه‌ي مغفرت الهي براي زائر مي‌شوند.
سلامت بدن، استغنا از ديگران و شايستگي ايمان
امام صادق (ع) از پدربزرگشان، حضرت سجاد (ع)، چنين نقل فرموده‌اند:
«حج و عمره به جاي آوريد تا بدن‌هايتان سالم گردد و روزي‌هايتان گسترده و ايمانتان شايسته شود.»
برخي از ثواب‌هاي اخروي
ثواب‌هاي بسيار زيادي براي زيارت خانه خدا در روايات ذكر شده است؛ كه ذكر تمام و كمال آن‌ها خارج از توان اين قلم است.
پاداش‌هايي بي‌منتها و ارزشمند كه همگي نشان از عظمت اين عبادت است. در اينجا به ذكر چند مورد بسنده مي‌كنيم:
امام صادق (ع) در بيان برخي پاداش‌هاي اخروي حج مي‌فرمايند:
«وقتي بنده به دور اين خانه (كعبه) هفت دور طواف مي‌كند و دو ركعت نماز مي‌گزارد و ميان دو كوه صفا و مروه سعي مي‌كند، خداوند برايش شش هزار حسنه مي‌نگارد و شش هزار گناه را از او مي‌ريزد و شش هزار درجه بالايش مي‌برد و شش هزار حاجت آن‌چناني دنياي او را برآورده مي‌كند؛ و براي آخرت او نيز به همان‌سان ذخيره مي‌سازد.»
بنده‌اي دو دستش را به‌سوي خداوند نمي‌گشايد (و به درخواست دراز نمي‌كند) مگر آنكه خداوند حيا مي‌كند آن را خالي بازگرداند؛ تا اينكه در آن (از فضل و رحمت خويش) آنچه مي‌خواهد قرار دهد
به جاي آوردن اعمال حج مقتضي آن است كه ثواب‌هاي عظيمي (دنيوي و اخروي) را به ارمغان آورد. البته دريافت هر يك از اين ثواب‌ها منوط به قبولي عمل در درگاه الهي است. لذا اگر كسي شرايط قبولي عمل را (كه در آيات و روايات ترسيم شده) كسب نكرده باشد، بر طبق ضوابط اعلام شده از اين فيوضات بي‌بهره خواهد بود. شخص زائر نمي‌داند كه عملش پذيرفته شده يا نه؟ به دست آمدن آثار هر عبادتي، منوط به پذيرش آن از سوي خداست. اگر عمل كسي مردود باشد نمي‌تواند خود را از خداي متعال متوقع بداند.
نكته ديگر اينكه برآورده شدن حاجات به مؤلفه‌هاي ديگري نيز وابسته است. به‌طور مثال (بر طبق روايات) ممكن است برآورده شدن خواهش ما باعث قطع ارتباطمان با نزديكان (قطع رحم) باشد. ممكن است رفع حاجتمان مقدمه گناهي شود يا ما را در مسير حرامي افكند. اين امور مي‌توانند باعث محروميت ما از خواسته‌مان شوند. ضمن اينكه ممكن است خداوند به‌واسطه دعا و زيارتمان (و به‌جاي برآوردن آن حاجت دنيوي) مشكل و گرفتاري گريبانگيري را از سر ما بگرداند و نيز ممكن است اين عبادت را براي آخرت ما ذخيره نمايد. به‌هرروي نمي‌توان از رحمت الهي مأيوس بود و خود را از هر جهت محروم ديد. دعا و تضرع در پيشگاه پروردگار، رحمت ذات قدوسي او را به‌سويمان جلب مي‌كند. شايد گاهي استجابت دعايمان را آشكارا ننگريم؛ اما يقين داريم كسي كه به مسألت (تقاضا) از خداوند رو آورد دستش خالي بازنمي‌گردد.
امام باقر (ع) مي فرمايد: «بنده‌اي دو دستش را به‌سوي خداوند نمي‌گشايد (و به درخواست دراز نمي‌كند) مگر آنكه خداوند حيا مي‌كند آن را خالي بازگرداند؛ تا اينكه در آن (از فضل و رحمت خويش) آنچه مي‌خواهد قرار دهد.»
حياي خداوند از اينكه دست رد به سينه كسي بزند، به اين معناست كه پروردگار متعال در مقام اعلام وعده‌اي قطعي است؛ نه اينكه بمانند انسان‎ها حالت شرم او را فراگيرد و فضل و رحمت خود را در قالب ما يشاء (آنچه بخواهد) عطا مي‌كند، نه آنچه بنده بخواهد. ممكن است بنده دعاگو زائر به آنچه مي‌طلبيده نرسد اما درعين‌حال خداوند او را دست‌خالي بازنگردانده باشد.
در روايت ديگري نبي گرامي اسلام (ص) آثاري اخروي مثل تطهير از گناهان را بيان فرمودند:
«. هنگامي‌كه به گرد خانه (كعبه) طواف مي‌كند، از گناهانش خارج (تطهير) مي‌شود و هنگامي‌كه ميان صفا و مروه سعي مي‌كند، از (ظلمت) گناهانش بيرون مي‌شود و وقتي در عرفات وقوف مي‌كند، از گناهانش پاك مي‌شود و زماني كه در مشعر توقف مي‌نمايد، از گناهانش خارج مي‌گردد و وقتي رميِ جمره‌ها را مي‌كند، از گناهانش بيرون مي‌رود ... چگونه تو مي‌رسي (و ادراك مي‌كني) آنچه را حاجي بدان رسيده است؟»
با اين پاداش‌هاي پربركت كه براي حج و عمره برشمرديم، عظمت قدر اين عبادات تا حدي برايمان آشكار شد. مي‌گوييم تا حدي چراكه پيامبر اكرم (ص) در روايت قبل چنين فرمودند: چگونه تو مي‌رسي (و ادراك مي‌كني) آنچه را حاجي بدان رسيده است؟
ايشان اين جمله را پس از برشمردن ثواب‌ها و فضايل حج فرموده‌اند. گويي ايشان فرموده باشند كه: تحفه‌هاي الهي حج‌گزاران بسي فراتر از آن است كه در ميدان ديد محدود بشر جاي گيرد. تنها خداي تعالي است كه مي‌داند حاجي به چه جايگاه ارجمندي رسيده است.