/یادداشت/
«مدیریت بین‌المللی حج»
یک وکیل دادگستری و مشاور دعاوی بین‌المللی در یادداشتی با عنوان «مدیریت بین‌المللی حج» در رابطه با صحبت‌های اخیر وزیر امور خارجه عربستان در رابطه با بین‌المللی کردن اماکن مقدس را که اعلان جنگ علیه عربستان دانسته واکنش نشان داد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج به نقل از ايسنا، متن يادداشت اميرساعد وكيل مشاور دعاوي بين‌المللي و عضو هيات علمي دانشگاه تهران به شرح زير است:
«وزير امور خارجه عربستان سعودي در خبري كه در برخي رسانه‌ها گزارش شده است، هرگونه پيشنهادي براي مديريت بين المللي اماكن مقدس مسلمانان در مكه و مدينه را به منزله اعلام جنگ به مسلمانان دانست. در تحليل كوتاهي از اين رويكرد مقامات عربستاني، همگان به ياد دارند كه در سال 1394 در فاجعه منا، نمايش تمام عياري از بي‌كفايتي مسئولان برگزاري مناسك حج در طليعه عيد قربان به روي چشم جهانيان گشوده شد كه زخم‌هاي عميق آن بر روح و جان مردم كشورهاي مسلمان از جمله ايرانيان همچنان باقي است.
در اين واقعه، ضعف جدي و ناكارآمدي تدابير امنيتي اتخاذ شده براي اداي اعمال حج از سوي وزير دفاع كشور عربستان از يك طرف و عدم ارايه به موقع خدمات پزشكي و امدادي از طرف ديگر، موجب شد كه چنين ارمغان شومي براي زايرين خانه خدا رقم بخورد، هر چند عربستان طي يك موضع‌گيري غيرمسئولانه و شرم آور، علت اين واقعه را قضا و قدر الهي دانست و بس!
علاوه بر حادثه‌اي كه در سال 1394 روي داد براي دوره‌اي، اتباع ايراني براي شركت در مناسك حج با ممنوعيت‌ها و محدوديت‌هايي مواجه شدند و حالا به دليل عدم امكان سفر اتباع قطر به منظور زيارت مكه و مدينه كه ناشي از محاصره اقتصادي و قطع روابط ديپلماتيك و كنسولي كشورهاي عربستان، مصر، بحرين و امارات متحده عربي با قطر به بهانه حمايت اين كشور از سازمان‌هاي تروريستي و بر هم زدن ثبات در منطقه است، اين سئوال مطرح مي‌شود كه آيا اهميت انجام فريضه حج و سياسي كاري‌هاي مقامات عربستاني، فرصتي بدست مي‌دهد تا با استفاده از ظرفيت‌هاي حقوق بين‌الملل، جلوي تك‌روي‌ها و رفتار سليقه‌اي عربستان در مورد جواز سفر زوار مسلمان براي شركت در مراسم حج گرفته شود يا خير؟
يك پاسخ كوتاه و سريع به اين دغدغه كه براي بسياري از مردم جهان اسلام واجد اهميت قابل توجهي است به اين تعبير قابل بيان مي‌باشد: ماده 2 كنوانسيون حفاظت از ميراث فرهنگي ناملموس مصوب سال 2003 آداب و تشريفات مذهبي و همچنين فضاهاي معنوي كه گروهي از مردم آن را جزيي از ميراث فرهنگي خود مي‌دانند، مورد حمايت خود قرار داده است.
بر اساس ماده 23 كنوانسيون مذكور، حفاظت از ميراث فرهنگي ناملموس از طريق درخواست كمك بين‌المللي تجويز شده است و طي مواد 19 و 20 همين كنوانسيون، در جايي كه نفع مشترك بشريت وجود دارد، صيانت از ميراث فرهنگي ناملموس به عنوان يك محور تعهد دولت‌ها بر همكاري به رسميت شناخته شده است.
ترديدي نيست كه بزرگترين اجتماع جهاني مذهبي يعني حج، در مفهوم ميراث فرهنگي ناملموس قرار مي‌گيرد و با توجه به قطعنامه‌هاي مجمع عمومي سازمان ملل متحد كه به نقش اديان در حفظ صلح و امنيت بين‌المللي تصريح مي‌كنند، جاي شك و ابهامي باقي نمي‌ماند كه در راستاي حق و حتي تكليف دولت‌ها در مساعدت بين‌المللي براي صيانت از حج، مديريت بين‌المللي آن از مبناي حقوقي برخوردار مي‌گردد و هرگونه اختلاف نظري در اين زمينه را مي‌توان در چارچوب ماده 12 اساسنامه سازمان علمي، فرهنگي و تربيتي سازمان ملل متحد (يونسكو) با درخواست نظر مشورتي مرتفع نمود.
همين طور ماده 8 اساسنامه يونسكو به تعهد دولت‌هاي عضو به ارايه گزارش درباره تدابير اتخاذ شده در خصوص كنوانسيون‌هايي كه زير نظر اين سازمان به تصويب رسيده‌اند، از جمله كنوانسيون 2003 تأكيد مي‌نمايد.
با عنايت به مراتب فوق، به نظر اينجانب، رويكرد فعالانه جمهوري اسلامي ايران به همراه ساير كشورهاي مسلمان و غيرمسلمان همفكر در يونسكو حتي اگر به انتقال اختيارات از عربستان به مديريت بين‌المللي حج منجر نشود، عربستان را با در نظر گرفتن اهميتي كه در خصوص موضوع مديريت حج قائل است و انتقال آن را به گروهي از دولت‌ها به مثابه اعلام جنگ تلقي نموده است، در موقعيتي قرار خواهد داد كه خود را از اين پس، بيش از پيش پاسخگو و مكلف به رعايت پاره‌اي استانداردهاي مورد وفاق بين‌المللي در خصوص زائرين خانه خدا و ساير اماكن مقدس در مدينه و مكه بشمارد.»