بررسی اختلاف روایات و راه‌های علاج آن در یک اثر
انتشارات دارالحدیث، کتاب «اختلاف الحدیث» را به قلم حجت الاسلام مرتضی خوش نصیب روانه بازار نشر کرد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، انتشارات دارالحديث، كتاب «اختلاف الحديث» را به قلم حجت الاسلام مرتضي خوش نصيب، عضو هيأت علمي پژوهشگاه قرآن و حديث منتشر كرد.
گنجينه ميراث حديث پيامبر اهل بيت(ع)، پس از قرآن كريم، دومين منبع آموزه‌هاي ديني در حوزه‌هاي مختلف است و ناسازگاري و اختلاف ميان دو يا چند متن حديثي، گاه نتيجه فضا، شرايط و موقعيت صدور حديث است، به گونه‌اي كه سبب بروز اختلاف در حديث مي‌شود؛ بنابراين مؤلف در مقدمه در اين باره چنين آورده است:
مثال بارز اين سخن، شرايط تقيه است و امام معصوم در چنين شرايطي ناگزير است به خاطر رعايت مصالح و مهم‌تر سخني را بازگو كند كه چه بسا با ديگر داده‌هاي حديث در شرايط عادي صادر دچار اختلاف است.
در اين ميان، تلاش عالمان و حديث‌شناسان در شناسايي روزنه‌هاي و ورود اختلاف به متون حديثي و نيز يافتن راه‌هاي علاج و رفع اختلاف شايان توجه است.
اين نوشتار پانزده درس نوشتار دارد كه عنوان هاي آنها عبارتند از: كليات، آشنايي با دانش اختلاف الحديث، پيشينه پرداختن به موضوع اختلاف حديث، شش درس درباره اسباب خارجي اختلاف حديث، سه درس در موضوع اسباب داخلي اختلاف حديث، تفاضل مراتب تكليف و حكم فقهي تخيير، و تعارض ادله.
نويسنده در آغاز هر درس نوشتار به اهداف درس، اشاره و همچنين در پايان چكيده هر درس را آورده و در پايان اين مجموعه نيز كتاب‌نامه امده است.
اختلاف حديث عبارت است از ناهماهنگي و منافات ميان مفاد دو يا چند حديث؛ و همچنين اختلاف حديث از عوامل مختلفي سر چشمه مي‌گيرد كه همه آنها به دو عامل «نقل حديث» و «القاي سنت» باز مي‌گردد؛ از اين رو، نگارنده در اين باره چنين نوشته است:
اختلاف ناشي از نقل حديث در حقيقت زاييده شيوه‌هاي نقل مانند: تقطيع و تلخيص و يا نتيجه ديگر پيامدهاي نقل همچون تصحيف و تخليط است.
وضع و تحريف نيز به عنوان چالش‌هاي فراروي نقل حديث، شماري از اختلاف‌ها را پديد آورده‌اند. اختلاف ميان اجزاي سنت كه مستند به جهل و هواخواهي القا كنندگان آن باشد به دليل عصمت آن بزرگواران، اساسا منتفي است.
تقيه كه با هدف رعايت مصالح برتر صورت پذيرفته، گاه سبب بروز اختلاف در سخن معصومان شده است. توهم وجود اختلاف در آموزه‌هاي حديثي از سوي كاربران حديث، يكي ديگر از چالش‌هايي است كه حديث با آن مواجه است.
ناسازگاري ميان برخي روايات، مسأله‌اي نيست كه علماي معاصر، آن را دريافت كرده باشند؛ بلكه اين موضوع از زمان حضور ائمه(ع) مطرح بوده و آنها ضمن اجراي برخي اقدامات پيشگيرانه؛ روش‌هاي مناسبي را درباره پديده اختلاف و چگونگي رفع و علاج آن مطرح كرده‌اند، از اين رو نگارنده در اين باره چنين اورده است:
روايات متعددي در ارتباط با موضوع اختلاف روايت و عوامل پديدآورنده آن در منابع روايي به چشم مي‌خورد كه گوياي اهتمام امامان به تبيين مسأله مختلف الحديث و چاره‌انديشي براي رفع پيامدهاي منفي آن است.
همچنين جمعي از حديث‌نگاران بزرگ شيعي در جوامع حديثي خود، بابي را مشتمل بر احاديث مربوط، به اين موضوع تخصيص داده‌اند كه به نوبه خود از توجه مختلف الحديث در ادوار گذشته خبر مي‌دهد.
انتشارات دارالحديث، كتاب «اختلاف الحديث» را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، در قطع رقعي و ۱۴۰ صفحه، به قيمت ۶۵۰۰ تومان منتشر كرده است و علاقه‌مندان براي تهيه اين كتاب و ديگر آثار اين انتشارات مي‌توانند به آدرس، قم، خيابان معلم، روبه‌رو اداره برق، فروشگاه انتشارات دارالحديث و براي خريد اينترنتي به آدرس SHOP.DAROLHADIT مراجعه كنند و يا با شماره تلفن ۰۲۵۳۷۷۷۴۰۵۴۵ تماس بگيرند.