محاسبه هزینة حج از اصل یا ثلث ماترک میت در وصیت به حج

چكيده به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، اگر شخصي به حج وصيت كند و يك‌سوم اموالش براي اداي حج كافي نباشد، بقية هزينه‌هاي حج را از كجا تأمين كند؛ از اصل تركة ميت يا از ثُلث اموال او؟ در صورت برداشت از ثلث مال، نيازمند اجازه از وارثان ميت نيز هست.
در اين مقاله سعي بر اين است كه با واكاوي ادلة اين باب، نظر درخور توجهي ارائه گردد و به اين پرسش پاسخ داده شود كه: وصيت به انواع حج؛ از حيث استحباب، وجوب و نذري بودن، چه تفاوت‌هايي در نحوة اين محاسبه در پي خواهد داشت؟ ازاين‌رو، در اين بحث، با نگاهي تحليلي به بررسي و نقد تفصيلي ادله پرداخته شده و حاصلش اين است كه در وصيت به انجام حجة‌الاسلام به­طور مطلق، بدون اينكه پرداخت از ثلث مال قيد شود، پرداخت هزينه از اصل تركه خواهد بود. اما پرداخت هزينه اداي حج نذري و مستحبي، بر خلاف حج واجب، از اصل تركه نيست؛ بلكه از ثلث اموال پرداخت مي‌شود.
نتيجه گيري
وجود آراي گوناگون در «نحوة محاسبة هزينة پرداخت در وصيت به حج» را بايد با توجه به انواع حج از حيث حَجّة‌الاسلام، نذري و مستحبي بودن، بررسي كرد:
1. در وصيت به اداي حَجّة‌الاسلام به طور مطلق، بدون اينكه پرداخت از ثلث مال را قيد كند، پرداخت هزينه از اصل تركه خواهد بود. اين نظريه مورد تأييد همة فقهاي اسلامي است و آنان به سه دليل تمسك كرده‌اند: اجماع؛ دَين بودن حج واجب و اينكه ديون از اصل پرداخت مي‌شوند؛ دلالت چهار روايت كه همگي از حيث سند، صحيح‌اند و به روشني بر مطلب دلالت دارند.
2. پرداخت هزينة اداي حج نذري بر خلاف حج واجب از اصل تركه نيست؛ بلكه از ثلث اموال پرداخت مي‌شود و براي اثبات پرداخت هزينة حج نذري از اصل تركه، نمي‌توان چنين استدلال كرد كه حج نذري از واجبات مالي و جزو ديون است؛ چراكه حج از امور مالي نيست و فقط مقدماتش واجب مالي است. همچنين نمي‌توان ملتزم شد كه حج نذري از ديون است؛ زيرا حج منذور اصلاً دَين نيست؛ بلكه صرفاً فعل است كه بايد اِتيان و انجام شود. با وجود رواياتي كه از حيث سند، صحيح‌اند و دلالت روشني دارند، بايد به نظريه پرداخت هزينة حج نذري از ثُلث اموال قائل شد.
3. در مورد حج مستحب، همة فقهاي اسلامي بالاجماع معتقدند كه هزينة آن از ثلث پرداخت مي‌شود و روايات صحيحي نيز براي اثبات اين مطلب وجود دارد.
كليدواژه‌ها وصيت به حج؛ ماترك ميت؛ حج واجب؛ حج نذري؛ حج مستحب