روایتی خواندنی از طرح مقاوم‌سازی حرم مطهر سیدالشهدا
در این بخش به تشریح نکات فنی و اقدامات مهندسی ستاد بازسازی عتبات عالیات در گرداگرد ضریح مطهر امام حسین(علیه السلام) و عنایات و کرامت‌هایی که به مهندسان ایرانی شده، پرداخته است.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، چگونگي توسعه فضاي اطراف ضريح مطهر امام حسين(ع) بدون تخريب سازه تاريخي حرم، لاغرسازي و تقويت ستون‌ها و ديوارهاي حرم مطهر و آماده سازي سازه حرم براي نصب گنبد جديد؛ موضوعاتي است كه در بخش دوم سفرنامه تحقيقاتي دكتر هادي انصاري پژوهشگر تاريخي به كربلا آمده است.
وي در اين بخش به تشريح نكات فني و اقدامات مهندسي ستاد بازسازي عتبات عاليات در گرداگرد ضريح مطهر امام حسين(عليه السلام) و عنايات و كرامت‌هايي كه به مهندسان ايراني شده، پرداخته است كه در ادامه مي‌خوانيد:
سازه حرم حسيني به بيش از هزار سال پيش باز مي‌گردد و در طول دوران ياد شده، شخصيت ها و حكومت‌هاي گوناگون، دست به ترميم ها واضافاتي به ساختمان حرم حسيني زده‌اند كه پاسخگوي دوران هاي خود بود. در شرايط كنوني با توجه به اضافه شدن آمار جمعيت از سويي و افزايش شور وهيجان عشق حسيني از سوي اقشار گوناگون مردم جهان، فضاي موجود در حرم حسيني را براي زيارت عاشقان، بسيار سخت ومحدود ودشوار ساخته است.
از اين روي توليت آستانه با رايزني‌هاي گسترده در اين باره جهت افزايش فضاي پيرامون ضريح مطهر از چهار سو را در برنامه جدي خود قرار داد و با شركت‌هاي مهم بين‌المللي وكارشناسان اروپايي و عراقي و ايراني به صورت جداگانه ديدار كرده و ديدگاه خود را در اختيار آنان قرار داد.
در اين هنگام نيز باز توفيق يار گرديد و ستاد بازسازي عتبات عاليات كه از كادر فنًي مهندسي والايي برخوردار بوده و از شخصيت هاي صاحب نامي در جهان كه در اين راستا خود به تنهايي صاحب سخن مي‌باشند، استفاده كرد و اين پروژه استثنايي و منحصر به فرد را كه به گفته كارشناسان در نوع خود در جهان بي نظير مي‌باشد، از آن خود ساخته و از اواخر سال ۱۳۹۳ شمسي، كار تاريخي خود را كه شامل دو فاز وابسته به هم بود، آغاز كردند.
اين پروژه در دو فاز، يعني تعريض فضاي پيرامون ضريح مطهر حسيني( عليه السلام) در ابتدا و هم زمان پس از باريك ساختن حدود ۶۰ در صد از ستون هاي چهارگانه اطراف ضريح مطهر كه گاه قطر هريك به هفت متر مي‌رسيد، از سويي و ادامه اين عمليات و تغيير بافت ساختماني هزار ساله و كهن اين آستانه كه از آجر وگچ وتنه درختان نخل بود، به بتن كه سانتيمتر سانتيمتر در اين راستا با پيشرفته ترين دستگاه ها و محاسبات و مشاورين و مهندسين ايراني صورت گرفته كه در پايان ضمن تعريض فضا وتقويت سازه، به دوخت بتني، ديوارهها و پايه ها و سازه باصطلاح پيرامون و باركش گنبد را به قدرتي فزاينده ( دو تن بر سانتيمتر ) تغيير داده و اين مكان را براي ترفيع گنبد مطهر حسيني به ارتفاع هفت متر ونيم وبه وزن تقريبي ۲۲۰ تن ، آماده سازند.
طرح توسعه فضاي پيرامون ضريح مطهر حسيني از پايان سال ۱۳۹۳ شمسي از ستون بالاسر در فاصله ميان مرقد مطهر و ضريح حضرت حبيب بن مظاهر اسدي، آغاز شد و به همين ترتيب يكي بعد از ديگري، ستون ها تراشيده شده و با بتن و ميلگرد تقويت شد.
زمان تقريبي پيش‌بيني شده براي هرستون و اجراي پروژه توسعه، ۶ماه بوده كه خوشبختانه با سرعت و طبق استانداردهاي علمي تاكنون پيش رفته اند. هم اكنون اين عمليات به دوستون شمالي ضريح مطهر رسيده است كه اميد آن مي رود تا دوماه ديگر به پايان رسيده و فضايي در حدود هشتاد متر مربع به پيرامون ضريح حسيني افزوده گردد كه اين فضا قابل توجه است.
براي استحكام بخشيدن به اين عمليات بسيار مهم و با توجه به وجود آب در ارتفاع يك متر ونيم، دست اندركاران، در بخش‌هايي تا عمق چهار متر و نيم و در ديگر قسمت ها تا حدود يازده متر و نيم متر، به عمق زمين پايين رفته و ستون هايي را براي ايجاد استحكام در ساختمان و سازه بناي گنبد بوجود آوردند و از حركت و لغزيدن و يا اصطلاحاً (رانش) سازه و ستون هاي كهن پيشگيري كردند.
از نكات شگفتي كه اشاره به آن در اين راستا ضروري به نظر مي‌رسد اينكه با امكانات جديد مهندسي، هم اكنون جهت ديدن عمق زمين و پي بردن به شرايط و قوام آن در عمق، از دستگاه هاي ( اسكن ليزري ) بهره مي‌گيرند كه گاه تا عمق بيش از بيست متري را دقيقا مشخص مي كند.
از شگفتي هايي كه در اين راستا بوقوع پيوست اين بود كه در پيرامون نزديك به مرقد مطهر حضرت امام حسين عليه السلام، شعاع اين دستگاه و نفوذ اشعه ليزر آن از چهار متر تجاوز نمي كرد كه موجب شگفتي متخصصين و مهندسين شد كه پس از آگاهي به آنان اطلاع داده شد كه طبق نظر كارشناسان و آگاهان در اين باره، از جمله مرحوم علامه آية الله سيد محمدمهدي بحر العلوم( متوفاي ۱۲۱۲ هجري) كه در اين باره تبحري داشته و بر اساس ديدگاه ها و نظريات آن فقيه عاليقدر، بسياري از مراقد و مزارات ترميم و تجديد بنا شد، ايشان معتقد بوده اند كه پيكر مبارك حضرت اباعبد الله عليه السلام در عمق ميان هفت تا هشت متري مكان كنوني قرار دارد.
از شگفتيهاي ديگر در اين راستا مي توان به نوع تربت در عمق ها ونيز فاصله از مكان قبر مطهر اشاره كرد؛ در نزديكي مرقد مطهر، تربتي كه بدان دست يافته شد از بوي عطر خاصي برخوردار بوده و از آنجا كه زمين در عمق، مرطوب وگـِلي بود، تربت به دست آمده حالت گـل و يا اصطلاحا ًدر عربي (طين ) بود كه هيچگونه ناخالصي و ماسه در آن ديده نمي شد كه از بوي عطر خاصي برخوردار بود كه اين ويژگي و بوي عطر در تربت و يا خاك ديگر بخش هاي اين مكان، وجود نداشت.
همانطور كه در پيش اشاره نمودم ، همزمان با اين عمليات، فاز دوم، يعني تقويت ساختار سازه كهن ديوارها و بار اندازهاي گنبد و سقف حرم و زمين پيرامون گنبد مطهر نيز با وجود مهندسين و صاحبنظران و متخصصين و كارگران ايراني آغاز شده كه اين عمليات هم اكنون به عرقچين گنبد رسيده و ديوارها تا بالا به پايان رسيده است.
نخستين بار در حدود سه سال پيش كه به ديدار از اين فاز مشرف شده و براي نخستين بار گام بر بام حرم حسيني نهادم، سازه هاي گچ و آجر در زير پايم به گونه اي به حركت در مي آمد تو گويي بر روي مكاني شني گام نهاده اي! تا آنجا كه وحشت بر من مستولي شد كه نكند با حركت من و قرار گرفتن وزن من بر اين مكان، رخدادي بر ساختمان و سقف حرم مطهر پيش آيد.
با پيشرفت پروژه، اين تصور من به حقيقت پيوست و تمامي متخصصين اين كار، بر اين عقيده قرار گرفتند كه استقرار گنبد مطهر بر روي اين بار اندازها و سازه هاي سست، خود معجزه الهي و عنايتي حسيني بوده است زيرا سالها پيش بايد اين ساختمان در لحظه اي بر سر زائران فرو مي ريخته است. تمامي تنه درختاني كه به عنوان استحكام بخشي از اين ساختمان در قرن ها پيش بكار گرفته شده است، با دست زدن، پودر شده و به زمين مي ريخت. شكاف هاي فراواني در جاي جاي سقف وديوارها به چشم مي خورد.
در اين مرحله كه به عرقچين و يا سقف گنبد دروني رسيده اند، تَرَك هايي پيرامون سقف بالاي ضريح را از درون كه در ميانه دوگنبد است، فرا گرفته بود كه به وسيله عزيزان و عاشقان وخدمتگزاران اين پروژه، آقايان مهندس مهاجري و دو برادر افتخار آفرين، دكتر محمدرضا بنان و دكتر محمودرضا بنان، از نزديك به اينجانب نشان داده شد.
اين بازديد كه نزديك به دو ساعت به طول انجاميد، از پايين و اطراف ضريح در بخش شمالي آن آغاز شد، سپس با آسانسور بار، از اين فضا به فضاي همسطح پيرامون بالاي ضريح مطهر، گام نهادم و ديوارها و فرسودگي هاي پيشين را كه گاه هنوز در بخش هايي وجود داشت و سازه بتني جديد را كه اصطلاحاً به دوخت بتني شهرت دارد، از نزديك مشاهده نمودم و سپس با آسانسور و بخشي نيز با پله آهني بر بام حرم حسيني و پيرامون گنبد مطهر، گام نهادم.
با توضيحاتي كه برادر عزيزم مهندس مهاجري مي داد و زمين پيرامون گنبد مطهر كه شيب دار بوده و با زحمت مي توانستيم بر آن درنگ كنيم، همه شناژبندي شده و آماده بتن ريزي بود كه در اين هنگام به ياد نخستين تشرفم به اين مكان مقدس افتاده و خاكي بودن آن را به مهندس مهاجري ودو برادر عزيز ديگرم دكتر محمدرضا ومحمودرضا بنان، يادآور شدم.
از بخش هاي مختلف اين مكان ديدن كردم. بر فراز مرقد امام حسين(عليه السلام) گنبد بلندي است و پوششي از طلاي ناب دارد. در ساقه گنبد ده پنجره به بيرون گشوده است كه عرض هر يك، به يك متر و ۳۳ سانتيمتر مي‌رسد و ميان هر يك با ديگري يك متر و ۵۳ سانتيمتر فاصله است. ارتفاع گنبد از قاعده تا نوك آن حدود ۳۷ متر است و از بيرون داراي شكل كروي پيازي است. بر بلنداي گنبد ميله‌اي طلايي به طول دو متر است كه در فراز آن چراغي نصب شده است. تعداد خشت هاي طلاي به كار رفته در گنبد ۷۵۲۶ خشت و مجموع سطح طلاكاري‌شده ۳۰۱ متر مربع است.
در طرح و پروژه جديد{در كرمان}، گنبد پيش ساخته اي كه بدان اشاره شد، بر روي اين گنبد كهن قرار داده مي شود كه بدين ترتيب هفت متر و نيم به ارتفاع گنبد مطهر حسيني، افزوده مي شود و با اين اقدام، گنبد مطهر امام حسين عليه السلام تنها گنبد سه لايه به شمار مي آيد.
گنبد تازه داراي بيش از هفده هزار خشت طلا بوده كه باز با تكنولوژي جديدي كه ساخته و پرداخته مهندسين ايراني در كرمان است، با روش خاصي بر روي گنبد تازه قرار داده شده و به گنبد و خشت هاي كهن پيشين، دست زده نشده و همچنان در زير گنبد تازه، قرار خواهند داشت.
پس از درك لحظات زيبا و دعا و نيايش در كنار گنبد مطهر، به پايين آمده و در نزديكي سقف گنبد كه تقريباً فاصله اي در حدود دو متر بود، دقيقاً در ميانه گنبد مطهر حسيني قرار گرفتيم و به پيشنهاد عزيزان، دست به دعا و راز و نياز و نيايش برداشته و لحظات روحاني زيبايي را در حاليكه از ديدگان همه اشك سرازير بود، سپري كردم.
در اين هنگام بود عيدي خود را از حضرت، توفيق طاعت، توفيق خدمتگزاري و خادمي به اعتاب مقدسه، رو سپيدي در دنيا وآخرت، محروم نشدن از جايگاه خادمي امامان عليه السلام، توفيق زيارت مكرر در دنيا و محروم نشدن از شفاعتشان در آخرت، حُسن عاقبت و دهها آرزوي خير براي خود و خدمتگزاران و ذوي الحقوق و عاشقان حضرتش را آرزو كردم.
در اينجا ضروري مي دانم كه از زحمات و تلاش هاي شبانه روزي اين خادمان عاشق، دست اندركاران ستاد بازسازي اعتاب مقدسه، جناب مهندس حاج حسن پلارك كه خلوص و تلاشش، نام وي را در راستاي خدمتگزاران به اعتاب مقدسه، جاودانه و ماندگار ساخته است و ديگر عزيزان آقايان مهندس شوشتري، فداكار، دكتر خوشرو، دوبرادر عزيز دكتر محمدرضا و محمودرضا بنان، مهندس مهاجري، دكتر مهاجري و دهها عزيز و خادم ديگر كه داوطلبانه و گمنام، افتخار خدمتگزاري به اين اعتاب مقدسه را دارند، به عنوان يك خادم و شيعه، تشكر و قدر داني نمايم. بدون ترديد اين تلاش ها، ذخيره اي براي اين عزيزان در روزي كه لا ينفع مال ولا بنون الّا من أتي الله بقلب سليم است؛ خواهد شد.
هادي انصاري